„W tym laboratorium rozwijamy nowe techniki obrazowania, które wykorzystują światło podczerwone. Techniki te bazują na tomografii OCT i wykorzystują potencjał superszybkich kamer – mogących rejestrować nawet milion klatek na sekundę oraz bardzo szybko przestrajanych laserów półprzewodnikowych. Pozwala nam to m.in. na obserwowanie procesów, które zachodzą na siatkówce oka ludzkiego, czyli tam, gdzie znajdują się fotoreceptory – nasze detektory światła. Możemy to robić z rozdzielczością odpowiadającą pojedynczym komórkom, czyli patrzeć jak dany fotoreceptor odpowiada na pojawiające się bodźce – na przykład błysk światła. Dzięki temu mamy możliwość analizowania procesów zachodzących w oku oraz monitorowania jak działanie podawanych leków wpływa na zmiany w zachowaniu fotoreceptorów. Ta technika obrazowania nosi nazwę optoretinografii. Dzięki niej widzimy bardzo małe (rzędu kilku nanometrów) zmiany struktury oka, które powstają w procesie widzenia. Optoretinografia, po raz pierwszy, pozwoliła nam oceniać w sposób niezależny od człowieka, czy ktoś widzi i jak widzi. Co ciekawe, możemy się ograniczyć tylko do tego, co się dzieje w siatkówce oka, bez konieczności analizowania uśrednionej odpowiedzi, którą generuje mózg po tym, jak dociera do niego bodziec z nerwu wzrokowego. Jest to również technika nieinwazyjna i komfortowa dla pacjenta” – wyjaśnił fizyk.
W ICTER powstają nie tylko urządzenia przyszłości. Pracuje się także nad terapiami genowymi, które będą miały bezpośredni wpływ na skuteczność leczenia, poszerzenie zakresu leczenia chorób np. zwyrodnienie barwnikowe siatkówki (retinitis pigmentosa) czy zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD).
„Choroby te polegają na zaniku pewnej warstwy siatkówki (warstwy nabłonka barwnikowego siatkówki), co prowadzi do postępującej i nieodwracalnej ślepoty. Obecnie trwają prace nad leczeniem, ale terapia genowa niesie ogromną nadzieję dla tych pacjentów. Polega ona na tym, że wprowadza się fragment kodu DNA lub RNA o prawidłowym zapisie genetycznym do wnętrza komórki chorej osoby. Zastępuje on geny patologiczne (nieprawidłowe). Zmodyfikowane geny powodują to, że tkanki bądź komórki, które z jakiegoś powodu zostały uszkodzone, odtwarzają się” – przybliżył terapię dr Chaniecki.
Niezwykle istotną gałęzią tego postępu technologicznego – jak wskazał ekspert – są również urządzenia, które można by wykorzystać na sali operacyjnej np. w trakcie operacji siatkówki czy przeszczepu rogówki, gdy potrzebna jest wyjątkowa precyzja. Na razie chirurdzy okuliści używają w czasie zabiegu tylko mikroskopów operacyjnych, które jednak nie zapewniają dokładnego i pełnego obrazu wszystkich operowanych struktur oka.
„Jako aktywny chirurg okulista widzę ogromny potencjał na wykorzystanie opracowywanych tutaj urządzeń, które przede wszystkim poprawiłyby bezpieczeństwo pacjenta i skuteczność wykonywanych zabiegów operacyjnych” – podkreślił dr Chaniecki.
Krzysztof Gromada, jeden z badaczy zespołu pracującego nad precyzyjnym robotem, który ma wspomóc chirurgów okulistów w ich pracy wyjaśnił, że chodzi o to, by podnieść precyzję prowadzenia narzędzi i dostarczyć chirurgowi dodatkowe informacje przestrzenne (głębię). Podgląd w głąb oka za pomocą OCT (dający odpowiednik obrazu 3D) nie tylko pozwala dokładnie śledzić końcówkę narzędzia, ale także bardzo dokładnie określać położenie kolejnych warstw oka np. rogówkę, siatkówkę. Samo ramię robota ma zapewnić precyzję, a człowiek, wspomagany systemem OCT, dokładność.
