Tak naprawdę postęp w leczeniu chorób oka zaczął się, gdy okuliści dostali do rąk nowoczesne narzędzia. Dzięki nim jesteśmy w stanie korygować wady wzroku, diagnozować na bardzo wczesnym etapie nieprawidłowości i schorzenia. Pomimo tego, że nie wszystkie z nich udaje się odwrócić lub powstrzymać, rozwój technologii daje nadzieję, że osób prawidłowo widzących będzie przybywać.
„Oczy to zwierciadło duszy – jak mawiają filozofowie. Anatomicznie oko to integralna część mózgu. Można je traktować jako wypustkę mózgu. 80 proc. bodźców zewnętrznych dociera do nas właśnie przez oczy” – podkreślił dr n. med. Piotr Chaniecki, konsultant okulistyczny Międzynarodowego Centrum Badań Oka (ICTER) oraz okulista chirurg Ośrodka Chirurgii Oka Profesora Zagórskiego w Krakowie.
Specjalista zauważył, że najwięcej przypadków chorobowych dotyczy zaćmy oraz zwyrodnienia plamki żółtej związanej z wiekiem (AMD). Można też uznać, że to one są głównym powodem aktualnie utraty wzroku. Dodatkowo coraz więcej przypadków problemów okulistycznych jest wynikiem powikłań w przebiegu cukrzycy, będącą epidemią XXI wieku.
„Powikłania tych chorób, źle prowadzonych lub za późno wykrytych, są katastrofalne dla oka. Ale na szczęście technologia poszła do przodu. Możemy teraz wychwycić wiele poważnych chorób oczu już na etapie podstawowego badania w gabinecie okulistycznym. Gdy nie było OCT (Optycznej Koherentnej Tomografii Optycznej Oka), takie schorzenie jak AMD i powikłania oczne cukrzycy były trudne do rozpoznania, bo nie można było dokładnie zobrazować siatkówki” – zaznaczył ekspert.
Epidemia krótkowzroczności
Z powodu zwiększenia czasu, który spędzaliśmy przed ekranem naszych elektronicznych urządzeń podczas pandemii COVID-19 doszło do sytuacji, gdy osób z krótkowzrocznością przybyło i nadal będzie ich coraz więcej – prognozują eksperci.
„Nasz organizm ewolucyjnie nie dogonił jeszcze technologii. Dla oka jest to zgubne. Nie jest ono przyzwyczajone do tego, by tak długo pracować z bliska, dlatego mamy do czynienia z prawdziwą epidemią krótkowzroczności, szczególnie wśród dzieci i młodzieży” – podkreślił dr Chaniecki.
Wyjaśnił, że jeśli chodzi o leczenie tej wady wzroku, oprócz okularów i soczewek kontaktowych, dostępne są metody zabiegowe.
„Pierwsza to korekcja laserowa, czyli tak zmieniamy rogówkę przy pomocy lasera, że likwidujemy wadę – oczywiście tutaj mamy pewne ograniczenia, którymi są grubość rogówki, stan oka, zespół suchego oka lub wielkość wady. Drugim sposobem jest wymiana naszej soczewki na soczewkę sztuczną wieloogniskową – tzn. soczewkę dającą możliwość uniezależnienia się od okularów. W tej ostatniej metodzie można praktycznie skorygować każdą wadę wzroku” – przyznał dr Chaniecki.
Urządzenia przyszłości
Jego zdaniem właśnie technologia, w szczególności w okulistyce, ma obecnie bardzo duże znaczenie, bo nie tylko przyspieszy proces diagnostyczny, ale też skuteczność leczenia. Cały czas trwają prace naukowe nad rozwojem nowoczesnych i innowacyjnych technologii, które dadzą okulistom na świecie jeszcze bardziej precyzyjne narzędzia do wykorzystania w gabinetach, ale też w czasie zabiegów operacyjnych.
„Dotychczasowe badanie z wykorzystaniem OCT polega na obrazowaniu i badaniu tylko struktury samego oka, szczególnie siatkówki – jej szczegółowej budowy. Ale w ICTER naukowcy skupiają się na tym m.in., by stworzyć urządzenie, które nie tylko pozwoli zobrazować oko, ale też będzie badaniem czynnościowym. Dzięki temu dostaniemy odpowiedź, czy komórki – w tym wypadku tworzące nerw wzrokowy czy siatkówkę – są zdrowe czy też nie. W uproszczeniu naukowcy chcą stworzyć OCT czynnościowe, które pozwoli określić nie tylko budowę siatkówki, ale też sprawdzić czy prawidłowo funkcjonuje. Takie urządzenie można by stosować powszechnie w gabinetach. Na początku zwykłe OCT też było nieosiągalne” – podkreślił dr Chaniecki.
Doktorant Piotr Węgrzyn z ICTER wyjaśnił, nad czym pracują badacze. Chodzi o to, by otrzymać dokładne informacje nie tylko o strukturze oka – budowie jego przedniej i tylnej części, ale też na temat tego, jak reaguje na zewnętrzne bodźce.
